Her yaştan insan bu hastalıktan etkilenebilir ve astım belirtileri gösterebilir, ancak genellikle çocuklukta başlar. Astımı olan kişiler, ‘astım tetikleyicileri’ tarafından tetiklenen veya kötüleşen semptomlar yaşayabilirler. Semptomlar kötüleştiğinde buna astım krizi denir. Astımlı herkesin, alerjik astım, mesleki astım, egzersize bağlı astım, şiddetli astım ve mevsimsel astım gibi çeşitli astım türlerine yol açan kendi kişisel tetikleyicileri ve semptomları vardır.
Astım Nedir?
Astım, akciğerlerdeki hava yollarının şişip daralmasına ve dolayısıyla mukus üretiminin artmasına neden olan uzun süreli bir hastalıktır. Öksürme, nefes verirken çıkan ıslık sesleri (hırıltılı solunum) ve nefes darlığı, bazı insanlar için küçük bir rahatsızlık olabilecek, bazıları için de yaşamı tehdit edebilecek yaygın semptomlardır.
Astım Neden Olur?
Astımın kesin nedenini belirlemek mümkün değildir. Bununla birlikte, genellikle bağışıklık sisteminin akciğerlerdeki kimyasallara karşı şiddetli tepkisinden kaynaklanır. Astımı daha muhtemel hale getiren bazı yaygın risk faktörleri vardır.
- Egzama veya saman nezlesi gibi alerjiyle ilişkili durumlara sahip olmak.
- Ailede astım veya atopik rahatsızlık öyküsü olması.
- Akciğer enfeksiyonu geçirmiş olmak
- Sigara içmek veya uzun süre tütüne maruz kalmak
- Erken doğmak (37 haftadan önce) veya düşük doğum ağırlığıyla doğmak
- Maddelere maruz kalma: ahşap tozu, lateks, un, tahıl tozu vb.
Astım Belirtileri Nelerdir?
Aşağıdaki semptomlardan bir veya daha fazlası mevcutsa, geceleri tekrar ortaya çıkıp kötüleşmeye devam ediyorsa veya hasta bir tetikleyiciye (egzersiz, hava durumu veya alerji gibi) tepki verdiğinde ortaya çıkıyorsa astım tanısı konabilir.
Astım Belirtileri Nelerdir?
- Hırıltılı solunum (nefes alırken ıslık sesi)
- Nefes darlığı
- Göğsü sıkışmış hissetme
- Öksürme
Astımınız daha şiddetliyse veya alerjenlere maruz kaldıysanız astım belirtileri daha sık ortaya çıkabilir. Semptomlar şiddetlendiğinde astım atakları meydana gelebilir ve iyi kontrol edilmezse akciğerlerdeki hava yollarında uzun süreli hasara neden olabilir. Şiddetli astım krizinin bazı belirtileri şunlardır:
- Hızlı nabız
- Uyuşukluk, kafa karışıklığı, bitkinlik veya baş dönmesi
- Mavi dudaklar veya parmaklar
- Bayılma
Astım Tedavisi Var mı?
Şu anda astımın tedavisi yok, ancak günlük rutininizi etkilememeleri için semptomları kontrol altında tutacak basit tedaviler bulunmaktadır. Astım zamanla değişebileceğinden semptomlarınızı takip etmek ve tedavinizi uygun şekilde ayarlamak çok önemlidir. Kısa süreli rahatlama veya semptomları önlemek için günlük kontrol cihazı ve ek bir inhaler içeren uzun süreli tedavi yaygındır.
Astımı Kötüleştiren Faktörler Nelerdir?
Aşağıdaki yaşam tarzı faktörleri, astım geliştirme riskinizi artırma veya semptomları kötüleştirme üzerinde en büyük etkiye sahiptir. Ayrıca bugün riskinizi azaltmak için neler yapabileceğinize de bakacağız.
Tavsiye Makale: Derin Nefes Alınca Neden Öksürük Olur?
Aşırı kilo / obezite
Aşırı kilolu veya obez olmak, astım geliştirme veya astım semptomlarının kötüleşme olasılığını artırabilir, ancak bunun nasıl gerçekleştiğine dair net bir cevap yoktur. Bunun nedeni, obez kişilerin bağışıklık sistemindeki değişiklikler, göğüs ve karın bölgesindeki fazla kiloların akciğerleri daraltması veya yüksek kolesterol ve diyabet gelişimini tetikleyen obezite olabilir ve bunların hepsi solunum problemlerine katkıda bulunabilir.
Beslenme ve astım
Sağlıklı ve dengeli beslenmek, kilonuzu kontrol altında tutmanın harika bir yoludur. Kilonuz ne olursa olsun, daha sağlıklı yiyecek seçimleri yapmak hala önemlidir, çünkü bazı yiyecekler astım riskini azaltmayla bağlantılıdır.
Meyve ve sebzeler beta karoten, C ve E vitaminleri gibi antioksidanlar bakımından yüksektir; bunlar serbest radikaller olarak adlandırılan hücreye zarar veren moleküllerin neden olduğu akciğer şişmesini ve tahrişi en aza indirmeye yardımcı olabilir.
Daha fazla C ve E vitamini, beta-karoten, flavonoidler, magnezyum, selenyum ve omega-3 yağ asitleri tüketenlerin astım oranlarını azalttığına dair kanıtlar da vardır. Ancak diyet ile astım arasındaki doğrudan bağlantı hala kesin değildir. Bununla birlikte birçok araştırmacı, işlenmiş gıda tüketiminin artmasının astıma yakalanma olasılığımızı artırdığına inanıyor.
Astım belirtileri ve fiziksel aktivite
Egzersiz bazı insanlar için astımı tetiklese de bundan kaçınmamalısınız. Sağlıklı bir kiloyu korumak için sağlıklı bir diyet gerekli olsa da düzenli fiziksel aktivite bir sonraki kritik adımdır. Birçok uzmanın verilerinin ortalamasına bakıldığında; yetişkinler haftada en az 150 dakika orta yoğunlukta fiziksel aktivite (hızlı yürüme, bisiklete binme, yüzme) yapmalıdır.
Bunu günde 30 dakikaya, haftanın beş gününe bölmek belki daha kolay idare edilebilir. Haftada en az 75 dakikalık yoğun aktivite (koşma, HIIT antrenmanları, hızlı veya yokuş yukarı bisiklet sürme) önerilir ve bu, haftanın beş günü, 15 dakikalık seanslara bölünebilir. Nasıl başlayacağınızı bilmiyorsanız işte bazı ipuçları:
- Beğendiğiniz bir şeyi bulmak önemlidir, çünkü ona bağlı kalmanız gerekecektir.
- Küçük başlayın: Fiziksel olarak aktif olmak, henüz yapmadıysanız aşamalı bir süreç olmalıdır. Örneğin ofise yürüyebilir, merdivenleri kullanabilir veya köpeğinizi gezdirebilirsiniz. Kısa bir egzersizle başlayın ve her hafta egzersizlerinizin süresini ve yoğunluğunu kademeli olarak artırın.
- Bir ay boyunca bisiklete binmek veya her hafta 30 dakika boyunca aktif olmak gibi bir hedef belirleyin. Spesifik ve gerçekçi olun.
Astım ve sigara
Tütün kullanımı ve pasif içicilik astım tedavisini karmaşıklaştırır çünkü duman solunum yollarını tahriş eder, bunların iltihaplanmasına, daralmasına ve yapışkan mukusla tıkanmasına neden olur. E-sigara içmek ve pasif sigara dumanına maruz kalmak da astım belirtileriyle ilişkili olabilir; çünkü birçok araştırma makalesi, e-sigara içiminde bulunan nikotin ve aromaların akciğerlerinize zarar verebileceğini ileri sürmektedir.
Kalp hastalığı, amfizem ve çeşitli akciğer, vücut, lenfatik sistem (meme dahil), prostat ve sindirim sistemi kanserleri de dahil olmak üzere diğer ciddi sağlık koşulları da sigarayla ilişkilendirilmiştir. Bu nedenle sigarayı bırakmak genel sağlık ve refah için iyidir.
Astım belirtileri ve alkol bağlantısı
Alkol, bazı kişilerin duyarlı olduğu histaminler ve sülfitler adı verilen maddeleri içerdiğinden astımı tetikleyenlerden biridir. Alkolün kalorisi de yüksektir ve kilo almaya neden olabilir. Haftada bir veya iki gün aşırı içki içmek, obezite riskini artırmanın yanı sıra, belirli kanser türlerinin gelişmesi gibi genel sağlığınız üzerinde de önemli bir etkiye sahip olabilir.
Uyumak astımı tetikler mi?
Yeni bir bilimsel makale, çok az uykunun ve bazen çok fazla uykunun astımlı yetişkinleri olumsuz etkileyebileceğini ortaya koyuyor. Ayrıca uyku eksikliği, yüksek kalorili, yüksek karbonhidratlı gıdalara olan isteğinizi arttırdığı için kilo vermeyi zorlaştırır.
Çok az uyuduğunuzda vücudunuza yağ depolamasını söyleyen stres hormonları salgılanır. Astım hastalığında iyi bir gece uykusu çekmek zor olabilir. Uyku ve uykuda kalma zorluğunu aşmak için düzenli olarak egzersiz yapmaya çalışın. Sakinleştirici bir gece rutini, yatmadan bir saat önce büyük yemeklerden ve alkolden kaçınmak, yatak odanızı karanlık ve serin tutmak önerilerden sadece birkaçıdır.
Astım ve Akıl sağlığı arasında bağlantı var mı
Anksiyete ve depresyon gibi bazı ruh sağlığı sorunları da astımı tetikleyebilir; ancak şiddeti kişiden kişiye değişir. Kaygıyı azaltmak için yapabileceğimiz en iyi şeylerden biri olumsuz fikirlerle yüzleşmektir. Nefes alma ve rahatlama tekniklerini kullanarak astım belirtileri azaltılabilir. Anksiyete, depresyon veya panik atak yaşıyorsanız bir ruh sağlığı uzmanına başvurun.
REFERANSLAR:
